St. Bewonersgroep Kralingen-West: september 2009

Geschiedenis Oogstfeest

Tussen Midzomer en de Herfstequinox werd door alle Indo-Europese stammen een Oogstfeest gevierd. Door moderne heidenen wordt dit vaak als een Keltisch feest beschouwd, Lammas of Lughnasa genoemd en gevierd op 1 augustus, maar ook de Germanen, Slaven en Scandinavische volkeren vierden in die periode een vergelijkbaar feest.

De graanoogst was vanouds een opeenvolging van religieuze handelingen. De hiermee verbonden rituelen en feesten waren van het hoogste belang voor de gemeenschap. Moeder Aarde en de Vegetatiegod vormen in de religie van de Steentijd een polariteit waaruit al het leven voortkomt. De God bevrucht Moeder Aarde en de daaruit voortkomende vegetatie is hun kind, een jongere uitvoering van de God. Tijdens de oogst sterft de God, maar hij wordt herboren in het zaad waarmee de aarde het volgend jaar opnieuw wordt bevrucht. Bij de oogst is het de mens die de dood van de God veroorzaakt. Daarom moeten bepaalde handelingen verricht worden om niet voor deze overmoed gestraft te worden en ervoor te zorgen dat de levenskracht van de vegetatie niet verdwijnt, maar wordt bewaard en overgedragen op de nieuwe vegetatie van het komend jaar. Deze handelingen vormen de essentie van het Oogstfeest.

Het oogstfeest is niet alleen een eerbetoon aan de Godin en de God. Rituele handelingen dienden ook om de levenskracht op te wekken die vooral met het graan werd verbonden. De Romeinen noemden die kracht numen, de Germanen spraken van Macht of Kracht. In elke graankorrel is deze kracht te vinden, maar vooral rond de laatste halmen die geoogst werden of de laatste schoven die op het veld bleven staan, bestonden gebruiken om deze kracht te activeren. Vaak kreeg de laatste schoof een naam en moesten er bepaalde handelingen mee verricht worden. Soms werd de laatste schoof verbrand en werd de as voordat men in het vroege voorjaar weer ging zaaien, over de akkers gestrooid. Meestal werd een deel van de laatste graankorrels door het nieuwe zaaigoed verwerkt om de levenskracht van de oude oogst op de nieuwe vegetatie over te brengen.

In plaats van de graanoogst kan ook een andere oogst centraal staan in het Oogstfeest. Het gaat erom welke gewassen het belangrijkste middel van bestaan vormen. In Ierland was vanaf de 18e eeuw de aardappeloogst belangrijker dan de graanoogst. De hooioogst, die in onze streken meestal in de maand juli plaatsvindt, was vanouds omgeven met gebruiken, analoog aan die van de graanoogst. Voor vlasoogst, hopoogst en andere oogsten bestonden soortgelijke gebruiken op plaatsen waar deze oogst belangrijk was als middel van bestaan.

Het traditionele Oogstfeest is een samenhangend geheel van handelingen, dat de vruchtbaarheid van de oude oogst op de nieuwe vegetatie moet overbrengen. Vaak nam de oogst enkele dagen of weken in beslag en dan waren er rituele handelingen gedurende de gehele periode, met name aan het begin en het eind van de oogst. Het feest na het binnenhalen van de oogst vormde de afsluiting en het hoogtepunt van dit meerdaagse jaarfeest.

Voorbereidingen Oogstfeest

Tijdens de voorbereidingen voor het Oogstfeest hebben we erg veel plezier gehad. Omdat het oogstfeest in het teken staat van Oud-Hollandse spellen en Oud-Hollandse Ambachten had ik het lumineuze idee om daar ook passende kleding bij te zoeken. Op marktplaats kwam ik in contact met een dame die kleding had in die stijl. Het zag er allemaal erg leuk uit, dus de stoute schoenen aangetrokken en voor iedereen een kostuum besteld. Bij ontvangst maakte ik gretig het pakket open en haalde het eerste kostuum uit de doos, dat even was schrikken. Het viel niet alleen een beetje tegen, het bleek ook nog kleding van een operette vereniging uit Amsterdam te zijn. Interessant en een beetje gênant.

Afin, positief gebleven, de meiden gebeld voor een afspraak om gezamenlijk te passen. Dat werd een feest, naar later bleek, met uitzondering van Elizabeth. Iedereen uit de kleren en passen maar.

Er werd een partij gek gedaan en gegiecheld, als een groep deerntjes gingen we te keer. Elizabeth deed haar kleding achterstevoren aan, ze was een beetje recalcitrant en we moesten daar erg om lachen. Maar, zoals ik al schreef bleek achteraf dat Elizabeth zich helemaal niet op haar gemak voelde.

We zagen er eigenlijk allemaal niet uit en er moest toch nog veel gebeuren om de kleding van Nel, Lenie, Janneke, Gaby en Elizabeth in orde te krijgen. Voor onze inimini (Nel dus) moest er veel verstelwerk worden verricht, het was allemaal te lang en te wijd. Janneke maakte voor Wijnand een boerenkiel, voor Lenie en zichzelf een leuk schort. Ik heb voor Elizabeth een nieuw kostuum gemaakt, wat overigens vele malen leuker was en beter stond. De voorpagina is daar het bewijs van.

Het feest kan beginnen.

De Kinderboerderij

Voor het affiche zijn we foto's gaan maken bij de Kinderboerderij, waar Gaby helaas niet bij kon zijn. Gradda, onze huisfotograaf zou voor ons de foto's gaan maken. Echter bij aankomst op de Kinderboerderij was Gradda er nog niet, en na 1 uur nog niet. Vreemd want het is niet Gradda's natuur om mensen te laten zitten. Wat was er mis gegaan. Janneke is nog gaan kijken of Gradda thuis was, dat was niet het geval. Daarover later meer. Afin, ik ben thuis mijn camera gaan halen en bij terugkomst zijn we ons gaan omkleden om foto's te maken.

Wijnand werd naar de hooizolder verbannen. Dat was nog een hele toer. De ladder was heel stijl en in mijn lange rokken was dat toch een beetje eng al deed ik heel stoer. Nel ook naar boven met haar kleine pootjes en plaatsjes schieten. Die twee lekker romantisch in het hooi. Wat wij met zijn allen maar moesten aanzien. Waarop wij riepen "ja hallo, wij hebben ook gevoel hoor". Lachen natuurlijk. Van de hooizolder naar de koeweide, waar ik het statief neerzette, de camera zelfontspanner. Goed kijkend of iedereen er leuk op stond, waarna ik snel rennend met opgetrokken rokken over het hek klom, de ezel opzij duwend, om mijn plaats in te nemen. Op die manier hebben we ook foto's genomen bij de schuur van de geitenweide. Het was kunst en vlieg werk. Dat het erg leuke plaatjes zijn geworden, was meer geluk dan wijsheid. Dat ik die dag niet ben afgevallen van dat heen en weer rennen is mij vreemd.

Terugkomend op de afspraak met Gradda. Ik moet bekennen dat het mijn schuld was, ik had de afspraak niet goed genoteerd, een dag te vroeg. Dat alles realiseerde ik me pas bij thuiskomst. Uiteraard heb ik mijn excuus gemaakt bij Gradda en hebben er samen hartelijk om gelachen. Ach ja, niemand is onfeilbaar en ik al helemaal niet, hoewel het een behoorlijke deuk is voor een perfectionist.

De resultaten

De resultaten van de foto's mogen er zijn, al zeg ik het zelf. Het is eens zo leuk als je daarbij, met elkaar, ook nog veel plezier hebt. We zijn een stel vreemde vogels, het kan ons niet gek genoeg. Onverschrokken, onbeschaamd en giechelend, lopend in kleding waar je vraagtekens bij kunt zetten, in het openbaar op de kinderboerderij foto's maken voor het affiche. Hoe gek kun je het bedenken. We hadden zo'n plezier, waardoor we niet eens door hadden dat we vaak met argusogen werden bekeken. Ach, voor Jan met de korte achternaam lopen, dat doet ons niets. Dat anderen daarmee de draak steken is ook niet belangrijk. Alles voor onze activiteiten en voor de lol. We zijn allemaal zo anders, en tegelijk zo één. Ik vind het nog steeds heel bijzonder dat een groepje mensen, die elkaar nog niet eens zo lang kennen, het zo goed met elkaar kunnen vinden en samenwerken. Heel fijn en te gek.

Het Affiche

Nel en ik zijn aan de slag gegaan met het maken van het affiche. Dat was nog een heel karwei.

Door gebruik te maken van verschillende programma's, konden we een keuze maken uit de best beschikbare technieken. Na een hele avond hard werken hadden we, in onze ogen, een waanzinnig resultaat bereikt. Echter bij het printen bleek het niet het resultaat dat we voor ogen hadden.

Teleurstelling alom, de kwaliteit van het affiche was abominabel. Waarschijnlijk juist door het gebruik verschillende programma's. We besloten het voor die avond voor gezien te houden en zouden beiden nadenken over andere mogelijkheden, zodat we toch tot een goed resultaat zouden komen. Door onze perfectionistische aard en de teleurstelling, was het moeilijk om de knop om te zetten. Hierdoor zijn Nel en ik, onafhankelijk van elkaar, nog tot in de vroege uurtjes bezig geweest met het uitwerken van ideeën voor het affiche. Wij laten ons natuurlijk niet uit het veld slaan omdat programma's niet werken zoals wij dat hadden bedacht. Uiteindelijk hebben we een aantal creatieve oplossingen gevonden, welke hebben geresulteerd in een prachtige affiche.

Onze winkeliers

1 maand voor het Oogstfeest zijn Lenie, Janneke en ik de boer op gegaan. Dat moet natuurlijk niet letterlijk genomen worden. We hebben de winkeliers van de Goudse Rijweg, Weteringstraat en Vlietlaan vereerd met een bezoekje, inhoudende dat we hen een brief hebben overhandigd met de vraag om een bijdrage voor het rad van fortuin, welke we een week later zouden gaan ophalen.

Ook de AH hebben we om een bijdrage gevraag, omdat zij zich dit jaar in het pand van Breur gaan vestigen. De manager was enthousiast en zou nadenken wat zij ons konden schenken. Na een belletje konden wij de geschenken ophalen. Dat bleken 3 barbecues te zijn en 2 friteuses. We waren stom verbaasd en tegelijk ook geroerd. Wat ongelofelijk gave prijzen. Zelfs Janneke was enthousiast, ook al is zij geen AH fan.

Tot onze grote verrassing hadden vele winkeliers, op des oordeels, een cadeautje, tegoed bon of cadeau voor ons klaarliggen. Natuurlijk waren er ook een aantal winkeliers die een loopje met ons namen, we moesten op een later tijdstip maar een terug komen. Ook al hebben een aantal van ons blond haar, zijn we niet blond, en laten we ons ook niet in de maling nemen. We waren heel content, we hadden die middag een aardige buit binnen gehaald. De hele groep heeft zich een rotje gesjouwd. Meer dan genoeg prijzen voor het Rad van fortuin.

Cadeautjes inpakken.

Gezellig met de meiden cadeautjes inpakken voor de kids. Dat was nog een hele toer. De cadeautjes waren in vier categorieën verdeeld. Jongens en meisjes van 0 tot 6, jongens en meisjes van 7 tot 13. Ik had lijsten gemaakt waarop de cadeautjes waren gespecificeerd en genummerd. We hadden 4 bakken voor de doelgroepen en nummertjes die correspondeerde met de cadeautjes. Je begrijpt het, een ietwat ingewikkeld proces waar je je kop helder moet houden. Elizabeth, Janneke, Nel en Lenie gingen inpakken en ik zou ervoor zorgen dat alles genummerd werd en in de juiste bakken terecht kwamen. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. De dames, een aantal zittend op de grond, gingen als gekken te keer. Het ging allemaal zo snel en was gewoonweg niet bij te houden. Zij inpakken, ik de lijsten nakijken, nummertjes plakken, cadeautjes in de bakken doen, ik werd er zenuwachtig van. Niet alleen het cadeaupapier ging er in razend tempo door heen, maar ook de wijn vloeide rijkelijk. Het gegiechel werd steeds luidruchtiger, het knippen van het cadeaupapier ging steeds schuiner en het plakband verdween als sneeuw onder de zon. Janneke had een heel goede oplossing voor de door haar te klein en schuin geknipte cadeaupapier. "Maakt niet uit", zei Janneke met vuurrode appelwangen van de wijn en haar hand wapperend tegen de warmte, "die gebruiken we allemaal voor de kleine cadeautjes". Ja hoor, leuke uitvlucht. Maar de eerlijkheid gebied te zeggen dat ook alle kleine, schuin geknipte cadeaupapiertjes aan het eind van de avond waren gebruikt. Hoe ze dat voor elkaar heeft gekregen is mij een raadsel. Afin, het was een heel chaotische maar super gezellige avond, waar we in no-time ruim 400 kindercadeautjes hadden ingepakt. De grabbeltonnen waren tot de nok toe gevuld. Wat een zegen voor Wijnand dat hij niet aanwezig was bij deze meiden avond, dat had hij niet overleefd.

Oud-hollands snoepgoed

Het oogstfeest stond vooral in het teken van Oud-Hollandse spellen en Oud-Hollandse ambachten.

Hierbij hebben we ons vooral op 2 belangrijke doelgroepen gericht, namelijk: kinderen en senioren.

Daarom besloten we om hen te verrassen met Oud-Hollandse snoepjes, en hebben deze besteld bijEucalypta. Met elkaar hebben we de internetsite bekeken en zijn gezamenlijk tot de volgende keuzen gekomen.

Kinderen: Senioren:

Vruchtenhartjes Ulevellen

Witte muizen Hak noga

Zoete Beertjes zwart/wit Amandel bonen

Trekdrop Roomboterwafeltjes

Polkabrokken Sneeuwcaramels

Dropmatjes Frambozen en bramen

Duimdrop IJsbonbons

Tum Tum Kaneelbrokken

Griotten

Ouwel

Zoethout

Snoepjes inpakken

De snoepjes werden 2 dagen later bezorgd. Het stond bij thuiskomst voor de deur en ik kan je zeggen dat het pakket boven verwachting erg zwaar was. Ik heb me een rotje getild. Het mag duidelijk zijn dat de inhoud van dit pakket ook weer een avond inpakwerk eisten. Alle snoepjes stonden in de keuken klaar om in zakjes te doen en te sealen. Iedereen had zijn eigen taak en ook hier liep het als de gesmeerde bliksem. Of er hier en daar snoepjes verdwenen? Ja, dat is de vraag en die beantwoorden we niet. We zijn allemaal wel wat aangekomen die week, of was dat van andere lekkernijen?

BSW

Het moment was aangebroken om alle spellen bij de BSW te gaan bestellen.

We hadden heel wat spellen uitgezocht:

* Bibberspel, Buslopen, Busgooien, Ezeltje Prik, Kaasdragen, Koemelken, Ringwerpen, Sjoelen

* Steltlopen, Stokkenvangspel, Vissen, Waterdragen, Waterhoedenrace.

Workshops

* Buttons maken, Dozen versieren, Vliten

Marktkramen voor Oude-Ambachten

* Popcorn

* Suikerspin

Rad van fortuin

De dag voor het Oogstfeest

Vrijdag voor het oogstfeest kwam de BSW alle spellen, marktkramen, luchtkussen en andere attributen brengen. Gelukkig waren daar helpende handen bij aanwezig. Hoewel, kunnen we van helpende handen spreken? We moesten hen erg aansturen, door heel goed aangeven waar de spullen opgeslagen moesten worden kwamen deze gelukkig op de daartoe bestemde plaats terecht. Dat was een ander verhaal met het luchtkussen. Allemachtig. Het luchtkussen was aangeleverd op een kar en woog slechts 300 kilo. Wat denk je, die kar was net iets te breed en kon niet door de deur van het infopunt. Daar stonden de kerels van helpende handen dan. Weinig inzicht en weinig kracht, met uitzondering van Veronica. Dat was, op zijn Rotterdams gezegd, een sterk wijf met erg veel inzicht. Enfin, daar stonden we dan. Wijnand, Veronica, Janneke en ik bepaalde een strategie om het luchtkussen toch binnen te krijgen. We duwden het luchtkussen steeds op de derde tel een stukje verder naar binnen, terwijl de 3 kerels van helpende handen stonden toe te kijken. Waar we de kracht vandaan haalden was mij een raadsel. Ik realiseerde me al snel dat het te gek was voor woorden en vroeg de kerels of zij zich misschien niet schaamde omdat vrouwen hun werk deden. Ze pakte snel aan, en zo hoort dat ook. Met horten en stoten kregen we het luchtkussen binnen. Dat moest de dag erop weer naar buiten. Maar even niet over nadenken. Morgen was weer een nieuwe dag.

's-Avond werden Lenie en ik geholpen door Wannes, de nieuwe wijkagent in opleiding, om het parkeerterrein af te zetten. Hij had lint bij zich, hield toezicht terwijl wij van boom tot boom en van lantaarnpaal naar lantaarnpaal de boel afzette. Dat was nog een aardige klus. Terwijl we zo bezig waren kwamen er snel nog mensen naar buiten om hun auto's weg te halen. Zo zie je maar dat hulp van de sterke arm der wet, best wat gewicht in de schaal legt. Hahaha.

Het Oogstfeest

Opbouw Oogstfeest

We waren 's-morgens al vroeg uit de veren om alles op te bouwen. De mensen van helpende handen en wilskracht werkt waren rond 8.00 uur aanwezig, voordat zij aan de slag gingen moest er natuurlijk eerst even, op hun gemak, koffie worden gedronken. Wij waren inmiddels al hard aan het werk, met een plattegrond in de handen werd alles op zijn rechtmatige plaats gezet. Ook hier moesten we alle helpende handen aansporen om tot actie over te gaan. Veronica, onze potige dame, stuurde haar groep aan en hielp Wijnand met het opzetten van het luchtkussen. Laten we het maar niet hebben over hoe zij het luchtkussen naar buiten hebben gekregen. Het is hen gelukt. De marktkramen werden geïnstalleerd, waarop we netjes onze eigen gemaakte tafelkleden drapeerden. Het zag er allemaal perfect verzorgd uit.

TOS

De jongeren van de TOS waren rond 9.30 uur aanwezig. Anastacia had de leiding over de groep, zij bleek een lot uit de loterij. Zij zorgde goed voor haar team en wist ook adequaat in te spelen op de behoeften van de spelende kinderen. Daarnaast speelde nog mee dat de Tossers de meeste kinderen, die deelnamen aan het Oogstfeest, persoonlijk kenden. Anastacia had veel inzicht, attendeerde ons op ongewenst gedrag van sommige kinderen en wist die situatie gelijk op te lossen. Absoluut bewonderenswaardig voor een dergelijk jonge vrouw. We hadden geen omkijken naar dit team. Zij hebben de spelende kinderen goed begeleid en hadden ons inziens een belangrijke toegevoegde waarde. Een goed zelfstandig functionerend team, waar we veel aan hebben gehad en waar we in de toekomst ook graag weer mee samenwerken.

Bloemenworkshop

Elizabeth had Gaby van de bloemenkraam al een aantal weken voor het feest gesproken over de workshop. Gaby heeft toen toegezegd ervoor te zorgen dat de juiste bloemen voor de workshop aanwezig zouden zijn. Elizabeth ging 's-morgens de bloemen ophalen en Gaby had 2 bakken met hortensia's voor haar gereserveerd. Die waren echt super geschikt voor het maken van bloemenkransen.

Elizabeth wilde met Gaby afrekenen en werd blij verrast, want de bloemen werden door haar geschonken.

Dat was zeker een grote verrassing. Ik blijf het toch bijzonder vinden dat er winkeliers zijn die meewerken aan onze activiteiten. Elizabeth heeft de kinderen begeleid bij het maken van de bloemenkransen, waar de kinderen zichtbaar van genoten. Zelfs Rita was te bewonderen met een bloemenkrans om haar hoofd en dat misstond haar niet.

Het Rad van fortuin

Onze Wijnand heeft er veel werk van gemaakt. De hele dag was hij als een ware ceremoniemeester, die op een meesterlijke wijze de mensen wist te motiveren om plankjes te kopen voor, het toch altijd spannende, rad van fortuin. Janneke was zijn assistente en prees daarbij de waren aan. Dat deed zij zeer gepassioneerd, wat op de foto's duidelijk naar voren komt. Een goed stel die twee, het liep als een geoliede machine.

Heel verrassend was het feit dat verschillende Allochtonen kinderen, snel thuis geld gingen halen om deel te kunnen nemen aan de verloting. Dat gaf ons toch enigszins een vreemd gevoel.

De hele dag was het een komen en gaan van mensen maar vooral kinderen. De spellen waren erg populair bij de kinderen en het luchtkussen bleek een ware hit. Het verliep allemaal erg goed en er was een constante drukte en geroezemoes van voornamelijk spelende kinderen en het rad van fortuin van Wijnand.

Ook een groot aantal van de volwassenen waagde zich aan de oud-Hollandse spellen en dat gaf veel komische taferelen. Zelf Gerard Schuiling waagde zich aan het kaasdragen en daar hebben leuke beelden van.

Afsluiting van het feest

Met een knaller hebben we het oogstfeest afgesloten. We hadden namelijk een band gehuurd die samen met de kinderen door de wijk ging en dat bleek heel spannend voor de kinderen. Toen de band verzamelde en de eerste tonen speelden werd het een hectische boel en moesten de kinderen even toegesproken worden. We vertelden hen dat zij met de band mee mochten door de wijk als zij netjes achter de band zouden aan lopen. Zo gezegd, zo gedaan. Twee vrijwilligers gingen voorop om de route aan te geven en de achterblijvers pakte deze gelegenheid aan om alles snel op te ruimen voor dat de band terug kwam. Dat is gelukt. Bij terugkomst was het een feest op het plein. Er werd gedanst en gezongen, lekker ontspannen afsluiting.

Conclusie

Terug kijkend op het feest was het een enorm succes. Gelukkig bleek dat ook in de bezoekers aantallen. Over de gehele dag hebben (volgens onze inschrijflijst) ruim 150 kinderen het feest bezocht en ook de ambachten hadden constant belangstelling van de ouderen.

Het feest was groots opgezet en vereiste veel voorbereiding en een enorme inzet op de dag zelf. Het was ons allemaal de moeite waard en hopen deze nieuwe geïntroduceerde traditie volgend jaar te kunnen voortzetten. Er zijn al weer heel veel nieuwe ideeën voor het volgende Oogstfeest.